هنرمندان نمایش آئینی و بومی از جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ به‌عنوان برنامهای اصیل بهدور از کپی‌برداری و بر مبنای شناسایی آئین‌ها و سنت‌های کم‌رنگ شده، یاد کردند.
به گزارش تابناک مازندران، پس از گذشت دوازده دوره از جشنواره سراسری تئاتر بومی تیرنگ در مازندران و وارد شدن در جشنواره سیزدهم، شاهد اقبال بیش از پیش این جشنواره در بین هنرمندان کشور هستیم، به این بهانه چهار سؤال مشترک را از سه هنرمند باسابقه در زمینه تئاتر بومی مطرح کردیم که این سؤالات عبارتند از:
1- میزان فعالیت و افتخارات خود را در جشنواره تئاتر بومی تیرنگ در ادوار گذشته بیان کنید.
2- ساختار درست یک جشنواره تئاتر آئینی و بومی از نظر شما در تمام مراحل چگونه است؟ پیشنهادات شما با توجه به تمام محدودیت‌ها چیست؟
3 – انگیزه شما در تولید آثار بومی و آئینی چیست؟
4 – ضرورت برگزاری جشنواره تئاتر بومی و آئینی را در چه مواردی میدانید؟
مهدی صالحیار متولد 1361 همدان و دارای مدرک کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی است که به‌صورت تخصصی نویسندگی نمایشنامه و کارگردانی را دنبال می‌کند.
وی در 6 دوره متوالی از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تهران، سه دوره متوالی جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آئینی و سنتی تهران، سه دوره متوالی از جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران ـ مبارک و 6 دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان حضور داشته است.
صالحیار در گفت‌وگو با فارس در ساری اظهار کرد: حضور در دوره قبل جشنواره بومی تیرنگ با نمایش «حایات» و کسب رتبه‌های بازیگری و کارگردانی در بخش فضای باز از افتخارات او در جشنواره‌های قبلی بوده است.
* نمایش آئینی تنها جنبه هنری برخاسته از دل مردم است
این هنرمند تئاتر درباره ساختار درست یک جشنواره تئاتر آئینی و بومی، گفت: در این برنامهها باید شناسایی آئین‌ها و ارائه آنها برای عموم با توجه به موضوعات روز و نیازهای روزمره باشد، یعنی آئین‌ها با وجود شناسایی و بازتولید، بر نیازها و سلایق مخاطب امروزی تأکید داشته و مورد پسند و استقبال بیشتری قرار بگیرد.
صالحیار بیان کرد: تأکید و توجه به این نیازها با توجه به فرهنگ اصیل ایرانی، برخی محدودیت‌ها را نیز کنار می‌زند.
وی خاستگاه نمایش را «آئین» دانسته و از طرفی نیز آثار بومی و آئینی را تنها جنبه‌های هنری برخاسته از دل مردم می‌داند که ناخودآگاه در روح آنها جاری شده و مخاطبان نیز آن را از خود می‌دانند.
این کارگردان هنری گفت: در تئاتر آئینی، مخاطب در کنار هنرمندان قرار میگیرد، یعنی اتفاقی که در انواع دیگر تئاتر در مخاطبان وجود ندارد.
صالحیار ادامه داد: تئاتر بومی تیرنگ تنها جشنواره کشور است که نگاه آن برای آئین‌ها بسیار پژوهشگرانه و از طرفی در موازات اتفاقات روز و سلایق مردم امروز است، به همین دلیل نیز در بین بسیاری از جشنواره‌هایی که در ایران اتفاق می‌افتد، منحصربهفرد جلوه می‌کند.
مهدی دریایی از اراک، پژوهشگر و محقق هنرهای آئینی ـ سنتی در بخش شبیه‌خوانی(تعزیه) دارای مدرک درجه دو هنری و تنها مجموعه‌دار تخصصی موزه تعزیه در کشور است، او 12 جلد کتاب در زمینه تعزیه و شناسایی نسخ تعزیه کشور چاپ و منتشر کرده و بیش از بیست مقاله تخصصی تعزیه ارائه داده است.
وی بیش از 100 مجلس از مجالس تعزیه را در سطح کشور تولید و اجرا کرده و بیش از 10 مقام نخست از جشنواره‌های بین‌المللی و کشوری را کسب کرده و قدیمی‌ترین نسخه تعزیه ایران را در قالب کتاب تعزیه 13 ارائه کرده است.
* پرهیز از کپی‌کاری و تکرار موضوع در جشنواره تیرنگ
دریایی در گفت‌وگو با فارس از حضور خود در چهار جشنواره آخر تیرنگ در دو بخش مقاله‌پژوهشی و اجرای نمایش آئینی گفت و اینکه کسب سه سال متوالی رتبه برتر مقاله‌پژوهشی و بازیگری اول و دوم در بخش اجرای نمایش آئینی را از این جشنوارهها بهدست آورده است.
این محقق و پژوهشگر هنری با بیان اینکه ساختار اصلی یک جشنواره آئینی ـ بومی باید بر چارچوب فرهنگ، آداب، رسوم و سنت‌های اصیل و اصلی مناطق مختلف ایران زمین باشد، اظهار کرد: بنای اصلی جشنواره و هدف نهایی آن نیز باید بر مبنای شناسایی آئین‌ها و سنت‌های از یادرفته یا کم‌رنگ شده مناطق مختلف شرکت‌کننده باشد.
وی با تأکید بر پرهیز از کپی‌کاری و تکرار موضوع در جشنواره تیرنگ به‌عنوان یکی از شاخصه‌های مهم آن، گفت: خوب است که خروجی اصلی جشنواره آئینی ـ بومی در قالب نرم‌افرازهای صوتی تصویری و مجله‌های تخصصی تهیه و در اختیار علاقه‌مندان و حتی استان‌های دیگر قرار بگیرد تا همگان با شیوه و اجرای آئین‌ها و سنت‌های مختلف کشور آشنا شوند.
دریایی ادامه داد: پرداختن به تدوین، جمع‌آوری و حفظ آثار برای آیندگان ثمربخش بوده و به‌نوعی احیاگر و حافظ آئین‌های بومی خود می‌شویم.
وی درباره علت روی‌آوردن به تئاتر بومی و تحقیق و پژوهش در این زمینه، اظهار کرد: علاقه وافر به نوع و شیوه اجرای نمایش آئینی در ایران و ضرورت حفظ و احیای هنر آئینی و بومی نیاکان گذشته که به‌عنوان سمبل هنر ایرانی در جهان مورد تحقیق و پژوهش محققان هنرهای آئینی ـ سنتی است، سبب شد تا او به سمت هنرهای آئینی جلب شود.
این پژوهشگر هنر آئینی با بیان اینکه از نظر پژوهشگران و محققان هنرهای آئینی ـ سنتی، اصالت هر چیز بستگی به ریشه آن در گذشته دارد که به آن ارزش و قدمت می‌دهد، خاطرنشان کرد: برگزاری جشنواره‌های تئاتر بومی و آئینی در درجه نخست کمک شایانی به حفظ، احیا و پردازش نوع و شیوه اجرایی نمایش ایرانی می‌کند و در مراحل بعدی نیز به قدمت و اصالت هنر ایرانی در سطح هنرهای آئینی جهان می‌پردازد.
* فعالیت آئینی پُر از وحدت و یکپارچگی است
محسن اردشیر از آمل، کارشناس تئاتر است که در بیشتر جشنواره‌های کشوری حضور داشته و جوایزی را نیز بهدست آورده است، این هنرمند در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: برای برگزاری جشنواره بومی و آئینی قوی علاوه بر وجود تیم بسیار عالی باید حمایت‌های دولتی و خصوصی وجود داشته باشد تا جشنواره بتواند پویاتر شود.
اردشیر با بیان اینکه نمایش آئینی بدون مخاطب معنا ندارد و این‌دو به یکدیگر وابسته هستند، افزود: کار بومی حافظه تاریخی مردم را قلقلک می‌دهد و از آنجایی که فعالیت آئینی پُر از وحدت و یکپارچگی است، لذا ناخودگاه هر کار بومی با هر فرهنگی در هر جای دنیا نیز مردم را متأثر می‌کند.
این هنرمند تئاتر بومی بیان کرد: نمایش آئینی ریشه در تمدن ایرانی دارد، آئین‌ها کارکردی کاملاً کاربردی و حتی معنوی دارند، بسیار قوی‌تر از بسیاری از ابزارهای مدرن فعلی می‌توانند فرهنگ‌سازی کنند.
وی مازندران را دارای ظرفیت‌های هنری خوب با فرهنگ بسیار غنی و آئین‌های بسیار زیاد معرفی کرد که در صورت حمایت مسؤولان پایدار می‌ماند و در غیر این صورت، فرهنگ غرب جایگزین می‌شود.
اردشیر در پایان با بیان اینکه «تیرنگ» اصالت، فرهنگ، زبان، هویت و ریشه مردم بوده و بدون ریشه زود خشک می‌شویم، افزود: اگر هویت خود را حفظ نکنیم، جامعه را با فرهنگ غربی پیوند می‌زنند، لذا وجود جشنواره‌هایی مانند تیرنگ می‌تواند در زنده نگه‌داشتن هویت و اصالت ایرانی اسلامی یاریگر بوده و چنین کارکردی، برای یک تمدن بیشترین ارزش را دارد.
به گزارش فارس، سیزدهمین دوره جشنواره سراسری تیرنگ با اجرای نمایش‌هایی در سه بخش صحنه‌ای، میدانی و پژوهشی در سالن نمایش حوزه هنری و پارک ملل ساری اجرا می‌شود، لذا هنرمندان و شهروندان مازندرانی می‌توانند برای تماشای نمایش‌های آئینی با اجرای پژوهش‌محور در روزهای پنج و ششم خردادماه از 9 تا 13 به حوزه هنری، برای دیدن اجرای صحنه‌ای در ساعت 16 روزهای یادشده نیز به حوزه هنری مازندران و در این روزها برای تماشای اجراهای خیابانی جشنواره تیرنگ به بوستان ملل ساری مراجعه کنند.
فارس