یک مبلغ دینی گفت: بر مبلغان دینی واجب است که فضای منبر را تنها محدود به مسجد نکنند و این منبر را البته با خلاصه‌گویی، شیرینی بیشتر و ارائه مطلب دقیق‌تر از مسجد به فضای مجازی خود انتقال دهند.
به گزارش خبرگزاری فارس از شهرستان ساری، یکم تیر روز تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی و سال‌روز صدور فرمان امام خمینی (ره) مبنی بر تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی نامگذاری شده که با توجه به مصادف شدن آن با ماه و اهمیت تبلیغ مسائل دینی در دنیای امروز به‌ویژه فضای مجازی خبرگزاری فارس گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام عبدالله احمدنژاد چهره مبلغ و مدرس حوزه و دانشگاه ترتیب داده که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
فارس: چرا منبر از گذشته همچنان کارکرد دارد؟
نیاز است دو نکته را یادآور شوم برخی از نیازهای انسان ریشه در فطرت دارد به‌این معنا که از روز نخست خلقت بشر با وی همراه بوده و نخستین انسانی که به وجود آمده در باطن خود نیاز به پیامبر و راهنما داشته تا به ندای فطری خود پاسخ دهد و این حس فطری تا قیامت همراه انسان بوده و به هیچ وجه کهنه نمی‌شود.
در دین اسلام براساس یک پیشینه تاریخ و مذهبی بحث تبلیغ دین براساس آموزه‌های قرآنی به پیشوای مسلمانان واگذار شد و در آیات متعددی که این پیشینه تاریخی نوعی پشتوانه فکری و روحی مسلمانان شده به‌طوری‌که یادآور مقدسات آنان است.
در جمع‌بندی این دو نکته می‌توان گفت از آنجایی‌که فرامین دین مقدس اسلام برگرفته از فطرت خداجوی بشر است پس هیچ‌گاه حرف دین کهنه نمی‌شود چرا که تا زمانی‌که فطرت زنده است؛ دین نیز زنده بوده و حرف دارد.
منبر به معنای جایگاهی است که حرف دین بیان می‌شود حالا می‌خواهد منبر چوب، صندلی و یا هر وسیله دیگری باشد چون حرف دین بر فراز منبر بیان می‌شود و دین نیز با موازین فطری سازگاری دارد و کهنه نمی‌شود به‌طور حتم منبر به شکل‌های مختلف در طول تاریخ حیات بشری کاربرد دارد و کهنه نمی‌شود.
فارس: افراد مبلغ مجهز به چه سواد و دانش‌هایی هستند؟
منبر در لغت به مکانی گفته می‌شود که بیان معارف دین می‌شود و احکام برای مسلمانان بیان می‌شود ولی در اصطلاح به امر تبلیغ در اشکال مختلف منبر گفته می‌شود در منبر اصطلاحی دو رکن خطیب یا مبلغ یا منبری و دوم مخاطب یا مستمع داریم در طول تاریخ منبر هم خطبا و هم مستمعان تغییر کردند.
بالطبع با ارتقای اطلاعات مستمع از امور دینی مبلغان نیز باید اطلاعاتی خود را بالا ببرند، در غیر این صورت اقبال مردم به منبر کم شده چرا که می‌بینند این منبر نمی‌تواند جواب‌گو باشد.
زمانی بود که مخاطبان دسترسی به رسانه نداشتند و تنها رسانه‌‌ای که به آنها از هر لحاظ خوراک می‌داد منبر بود حال مبلغ هر حرفی می‌زد چون مخاطب و مستمع اطلاعات بالایی نداشت لاجرم می‌پذیرفت ولی امروزه در قرن 21 اطلاعات مردم بسیار بالاتر رفته و سطح معلومات دینی و اجتماعی مخاطب رشد کرده که با توجه به شرایط فعلی قطعاً مبلغ و منبری و سطح منبر باید ارتقا پیدا کند.
از آنجایی‌که منبر محل بیان احکام دین و قرآن است یک منبری باید عالم به علوم دین از جمله ادبیات عرب صرف و نحو، فقه، اصول و تفسیر قرآن و احادیث ائمه (ع) باشد تا بتواند احکام دین را از راه درست به مردم منتقل کند در غیر این صورت اگر عالم به احکام دین نباشد قطعاً تفسیر به رأی کرده و درک خود را بیان کرده که با موازین دینی و قرآنی سنخیت ندارد.
فارس: اینترنت چه تأثیری بر کار مبلغان دارد؟
اینترنت فضایی پر از مطالب و حوادث متنوع که در دنیا اتفاق می‌افتد اعم از صحیح و غلط است که به قول معروف از شیر مرغ تا جون آدمی‌زاد در آن دیده می‌شود و در این میان نیز اینترنت خدمت بزرگی به مبلغان دین کرده است چرا که دسترسی به اطلاعات را بسیار سهل کرده است.
دنیای اینترنت فضای متفاوتی است و هر مطلبی وجود دارد، برای امور دینی و تبلیغی سایت‌هایی وجود دارد که حاوی چند صد جلد کتاب است برای پیشبرد کار مبلغ بسیار مفید است علاوه بر آن دیگر مبلغ دیگر دغدغه حمل کتاب‌های فراوان را ندارد که در فضای مجازی هزاران کتاب را به همراه خود حمل کند و در این فضا حرف دین را به سمع و نظر مردم جهان بگذارد تبلیغ دین در این فضا بسیار حائز اهمیت و دارای ارزش است.
فارس: منبر در مقایسه با گذشته چه شرایطی دارد؟
اگر بخواهیم با یک کودک و یک فردی که دارای اطلاعات بسیار اندکی است حرف بزنیم قطعاً تلاش کمتری به‌کار گرفته می‌شود چرا که می‌توانیم قانعش کنیم ولی در مواجهه با یک جوان پرتکاپو و مطلع حتماً باید مسلح به علوم مختلف باشیم تا بتوانیم مطلب را برایش تفهیم کنیم.
در بحث منبر و تبلیغ یک دغدغه و تفاوت نسبت به گذشته همین ارتقای معلومات مخاطب است که می‌طلبد مبلغ چنان قدرتی داشته باشد تا جواب‌گوی مخاطب شود.
با نگاهی به تاریخ تشیع علمایی از جمله مرحوم کلینی که حدود یک هزار سال پیش کتاب شریف کافی را به رشته تحریر درآورده و 16 هزار روایت را جمع‌آوری کردند و یا علامه مجلسی و دیگر علما گاهی برای یک مطلب علمی یا کتاب و یک حدیث جان خود را به خطر انداخته و از یک کشوری به کشور دیگر راهی می‌شدند؛ ولی در زمان حال با کمک اینترنت یک مبلغ برای تحقیق موضوع موردنظر را جستجو کرده و با زدن یک دکمه در همان موضوع صدها مطلب برایش حاصل شده که این یک نوع جهش عرصه منبر نسبت به گذشته بوده که مرهون فضای اینترنتی و سایت‌های دینی هستیم.
فارس: دغدغه‌های امروز و دیروز تبلیغ چه تفاوت‌هایی دارد؟
نکته دیگر اینکه در منبرهای قدیم انتظار مخاطب تنها شنیدن احکام و یا داستان دین و قرآن بود ولی امروز مخاطب نیاز دارد مبنی بر اینکه مبلغ باید اشراف بر مبانی روان‌شناسی اسلامی و جامعه‌شناختی داشته باشد تا بتواند با الگوی دینی خلأ زندگی مستمع را پر کند و جواب‌گوی نسل جدید باشد.
انتظار مخاطب از منبری، بیان احکام دین در قالب مشاوره دینی است و این یک دغدغه اصلی منبری امروزی است که در گذشته واقعاً کمتر بوده است؛ چرا که مخاطبی که در زمان فعلی از اینترنت، رسانه و مجله جدا می‌شود و پای منبر که به‌صورت شفاهی است می‌نشیند انتظار بالایی دارد.
فارس: درآمد مبلغان چه میزان است؟
از آنجایی‌که جایگاه منبر، جایگاه انبیا است و اگر کسی بخواهد با دید مادی به این قضیه نگاه کند امر قبیح و زشتی است و خوشایند نبوده ولی از طرف دیگر یک مبلغ نیز مانند افراد جامعه دارای هزینه معاش و خانواده است و در کنار این هزینه‌ها نیاز مبرم به کتاب و منابع مطالعاتی دارد قطعاً باید درآمدی کسب کند برخی می‌گویند مگر ائمه کار نمی‌کردند پس چرا مبلغان کار نمی‌کنند در جواب باید گفت ائمه دارای علم لدنی بوده و نیازی به مطالعه نبود ولی مبلغ باید مطالعه کند تا بتواند پاسخ دهد قطعاً شرایط کسب درآمد سایر دیگران را ندارد در نتیجه مبلغی به‌عنوان صله برای امر تبلیغ به مبلغ پرداخت می‌کنند که کمک هزینه به خانواده‌اش باشد.
فارس: آیا درست است برخی مبلغان به همراه خانواده، خود را وقف تبلیغ دین در دوردست‌ها می‌کنند؟
در ایام قدیم منازل دارای وسعت بسیار بود و مبلغ و خانواده‌اش را در یک منزلی اسکان می‌دادند که نسبتاً وسیع بوده و دارای چند اتاق و با صاحب‌خانه با هم زندگی کرده و محلی‌ها مبلغ را برای افطار و سحری دعوت می‌کردند ولی در زمان فعلی که منازل آپارتمانی و کوچک شده به‌دلیل مشکل مکان چند تدبیر اندیشیده می‌شود، در برخی مناطق زمینی را وقف کرده و منزلی به‌عنوان خانه عالم آماده می‌کنند و در اختیار روحانی و مبلغ قرار می‌دهند یا در محله‌های که خانه عالم ندارد منزلی را برای مبلغ اجاره می‌کنند تا به همراه خانواده در آن استراحت و یا مطالعه کند.
فارس: در مورد بحث تبلیغات دینی در فضای مجازی توضیح دهید؟ تبلیغ در دنیای امروز چه کارکردهایی دارد؟
در زمان قدیم مردم در یک دنیا بیشتر زندگی نمی‌کردند و آن هم دنیای حقیقی بود که گذران می‌کردند ولی الان دنیای جدیدی به‌عنوان دنیای مجازی رایج شده که سرعت انتشار اطلاعات در دنیای مجازی در چند ثانیه است به‌طوری‌که دقیقاً مطالب را با سرعت در همه جای دنیا پخش می‌کند.
در منبرهای قدیمی مستمعان و مخاطبان مبلغ افراد محدود به همان فضای مسجد یا هیأت بودند ولی اکنون در دنیای مجازی مخاطب به تعداد نامحدود در گروه‌های مختلف ازجمله وایبر، وات‌ساپ، تلگرام و اینستاگرام و سایر و با آرا و عقاید بسیار متنوع و متفاوت هستند؛ درنتیجه در فضای مجازی می‌توان بهتر کار کرد چرا که بیان یک مطلب به سمع و نظر چند صد نفر و شاید در چند ثانیه برسد.
با توجه به سرعت انتشار و تنوع مطالبی که نوعی رقابت را بین فرستادگان ایجاد کرده یک مبلغ باید در فضای مجازی مطالب خلاصه و مفیدی (قل و دل) در این فضا به اشتراک بگذارد در نتیجه بر مبلغان دینی واجب است که فضای منبر را تنها محدود به مسجد نکنند و این منبر را البته با خلاصه‌گویی، شیرینی بیشتر و ارائه مطلب دقیق‌تر از مسجد به گوشی‌های موبایل، تب‌لت و لپ‌تاپ خود انتقال دهند.
فارس: صحبت پایانی
جا دارد از خانواده مبلغان به‌ویژه همسر آنان تقدیر شود اگر به تاریخ نگاه کنیم در کنار هر مرد موفقی یک زن موفق نیز هست مبلغان موفق همسران بسیار صبور و بااستقامتی دارند و واقعاً جای قدردانی دارد بسیار هستند مبلغانی که با خانواده در مناطق محروم اعزام می‌شوند و خانواده‌شان با عشق دوشادوش همسرشان در امر تبلیغ در قسمت بانوان کوشا هستند.
----------------------------
گفت‌وگو از زهرا طاهری
---------------------------