امروزه شناگاه‌های بزرگترین دریاچه جهان قربانی آلودگی‌های میکروبی بوده که تأیید آلودگی آن بر اساس پایش‌های صورت‌گرفته تشنج و تشویش اذهان عمومی را به همراه داشته اما کسی مسؤولیت این حوزه را عهده‌دار نشده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از چالوس، بر اساس آمارهای واصله از 21 شناگاه دریای مازندران 16 شناگاه دچار آلودگی بوده اما هنوز دستوری مبنی بر ممنوعیت شنا و یا تعهدی برای رفع این معضل بزرگ از سوی نهاد و ارگانی داده نشده است.
* دریای مازندران معروف به دریاچه دریافت‌کننده آلودگی
دریای مازندران به‌عنوان بزرگترین دریاچه جهان امروز با نام دریاچه دریافت‌کننده آلودگی از کشورهای اطراف خود معروف شده است که یکی از این کشورها نیز ایران است که نقش به‌سزایی در این آلودگی‌ها دارد.
آلودگی‌هایی مانند آلودگی ناشی از نفت، صنعت و سموم کشاورزی و ... هنوز در این پهنه آبی و نیلگون دست و پنجه نرم می‌کردند که امروز آلودگی ناشی از دفع فاضلاب‌های شهری و شیرابه‌های حاصل از زباله‌های مکان‌های غیراصولی دفع زباله نیز مزید بر علت شده و به‌مرور در حال وارد شدن به رگ‌های بزرگترین دریاچه جهان است.
* فعالیت‌های اقتصادی حاشیه‌نشینان متهم‌های اصلی آلودگی
بر اساس آمارها و گزارش‌های دریافتی بیشترین خطری که امروز دریاچه بزرگ مازندران را تهدید می‌کند ناشی از پساب‌های کشاورزی و فاضلاب‌های شهری بوده و فعالیت‌های اقتصادی حاشیه‌نشینان دریاچه نیز از دیگر متهم‌های اصلی آلودگی محسوب می‌شود.
همراه با توسعه نامتوازن شهرها تراکم بیش از حد جمعیت در نوار ساحلی، مدیریت ناصحیح دفع فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی، توسعه گردشگری و صنعت توریسم در سواحل و دفع غیر اصولی پسماندها و زباله‌ها از مهمترین دلایل آلودگی دریای خزر هستند که به‌دنبال خود آلودگی شناگاه‌ها را نیز به‌همراه دارد.
* آلودگی 16 شناگاه دریای مازندران
از 16 شناگاه دریای مازندران که آلودگی آنها از سوی مراجع بهداشتی محرز شده است شناگاه‌های چالوس، متل‌قو و انزلی نیز توانستند با مثبت بودن جواب پایش‌های در طی دو سال متوالی گذشته مبنی بر آلودگی این آب‌ها توانستند حرف‌هایی برای گفتن داشته و دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی را برای مردم و شناگران با خود به‌همراه بیاورند.
* تعطیلی یا عدم تعطیلی شناگاه‌های آلوده
رئیس مجمع نمایندگان مازندران در این‌باره به فارس، گفت: با توجه به آلودگی‌های میکروبی که در برخی از شناگاه‌ها تأیید شده است، اینکه بخواهیم برای تعطیلی شناگاه اقدام کنیم چون بخشی از اقتصاد و درآمد منطقه محسوب می‌شود و از طرفی با توجه به اینکه دریا از نعمات خدادادی است کار درست نیست.
قاسم احمدی‌لاشکی با بیان اینکه عدم تعطیلی شناگاه‌های آلوده سبب ایجاد بیماری و مشکلات دیگر برای شناگران می‌شود، تصریح کرد: در این میان قطعاً مسؤولیت محیط زیست سنگین است.
* مسؤولیت سنگین محیط زیست
وی با مشکلات زیست‌محیطی که در محل دپوی زباله چالوس ایجاد می‌شود اشاره کرد و افزود: در منطقه یادبود شهدای چالوس زباله‌هایی که آتش می‌زنند علاوه بر آسیب به جنگل مشکلاتی را در حوزه شیرابه‌ها و پساب‌هایی با ورود به رودخانه در بر دارد ایجاد می‌کند.
* لزوم نقطه‌یابی برای احداث کارخانه کمپوست
رئیس مجمع نمایندگان مازندران متذکر شد: به‌جای کارهای ابتدایی بهتر است نقطه‌یابی کرده و نقطه مشخصی را با هماهنگی منابع طبیعی مشخص کنیم تا بتوانیم با علم روز نسبت به احداث کارخانه‌های کمپوست زباله یا نیروگاه زباله‌سوز اقدام کنیم.
این مسؤول با اشاره به آمادگی‌های اعلام شده از سوی بخش خصوصی برای احداث کارخانه کمپوست زباله خاطر‌نشان کرد: اگر این همکاری صورت نگیرد نتیجه جدیدی عاید مردم نشده و همین رویه ادامه پیدا می‌کند.
* برخورد جدی با دستگاه‌های قضایی و اجرایی متخلف
احمدی‌لاشکی متذکر شد: باید محیط زیست پاسخگو بوده و دستگاه‌های قضایی مدعی‌العموم پای این قضیه بایستند و اگر مسؤولان به‌درستی انجام وظیفه نکنند با آنها برخورد جدی شود.
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر چگونگی روند شبکه تصفیه فاضلاب شهری نیز بیان کرد: برای شبکه تصفیه فاضلاب شهری در چالوس باید چهار فاز تصفیه‌خانه ایجاد شود که تنها یک فاز آن انجام شد و به همان اندازه ظرفیت بیشتر به مردم انشعاب دادیم و نمی‌توانیم بیشتر از این انشعاب بدهیم تا فاز دوم تصفیه‌خانه درست شود.
* اختصاص اعتبار برای تکمیل تصفیه‌خانه فاضلاب شهری
رئیس مجمع نمایندگان مازندران در پایان گفت: قرار است امسال اعتباراتی را برای تصفیه‌خانه دوم جذب کنیم که با تأسیس این تصفیه‌خانه قطعاً انشعابات جدید نیز تخصیص می‌یابد.
* ممانعت از روانه شدن فاضلاب شهری به شناگاه
فرماندار چالوس نیز روانه شدن فاضلاب از داخل شهر به‌سمت شناگاه و دریا را دغدغه‌ای جدی در حوزه آلودگی شناگاه‌ها دانست و در این‌باره به فارس، گفت: علاوه بر این مسأله سرویس‌های بهداشتی منطقه نیز در آلودگی آب شناگاه‌ها نقش دارند.
محمد‌ناصر زندی با اشاره به تذکرات و برگزاری جلسات در مورد سرویس‌های بهداشتی واقع در مکان شناگاه‌ها و آلودگی‌های ناشی از آن خاطر‌نشان کرد: ماحصل این جلسات نصب مخازن سپتیک از سوی شهرداری و حتی طراحی سپتیک جدید در این منطقه بود که قرار است تا در روزهای آینده آماده شود.
* فرهنگ‌سازی برای جلوگیری از هدایت فاضلاب به جوی و رودخانه
وی با تأکید بر اینکه در مورد آلودگی که در طول مسیر وجود دارد هم شهرداری و هم شبکه بهداشت باید بر اساس توانایی خود با افراد متخلف برخورد کنند، تصریح کرد: نباید اجازه داد تا فاضلاب را مستقیم به داخل جوی‌ها و رودخانه هدایت کنند و این کار نیاز به فرهنگ‌سازی و برخورد جدی دستگاه‌های ذیربط دارد.
فرماندار چالوس از اتخاذ تدابیر بهداشتی مناسب در شورای بهداشتی شهرستان خبر داد و اظهار کرد: در این راستا نیز اقداماتی انجام شد و بسیاری از تلاش‌ها به این حوزه معطوف شد.
* پذیرفته نبودن ملاحظه در مورد مجتمع‌های متخلف
وی مجتمع‌ها و آپارتمان‌های حاشیه شناگاه‌ها را از دیگر دلایل بروز مشکلات ناشی از آلودگی در این زمینه دانست و بیان کرد: در آپارتمان‌ها نیز با توجه به اینکه قوانین مختص این حوزه مشترک است بنابراین همه رعایت نکرده و اعمال قوانین بازدارنده در مورد قطعی آب و برق و عدم بازدارندگی قوانین مشکلاتی را ایجاد می‌کند که این امر جدیت بیشتر دستگاه‌های اجرایی را می‌طلبد که با قاطعیت بیشتر برخورد کرده و هیچ ملاحظه‌ای در این بخش پذیرفته نیست.
* منفی بودن آلودگی میکروبی آب شناگاه‌های چالوس
مدیر شبکه بهداشت و درمان چالوس با اعلام اینکه در پایشی که در تیرماه امسال از آب شناگاه‌های چالوس صورت گرفت خوشبختانه آلودگی هیچ‌کدام از این طرح‌ها بیشتر از حد مجاز نبود، گفت: بر اساس دستورالعمل ابلاغی از سوی وزارتخانه چک لیست‌های مختلفی بر مبنای برخی از آیتم‌ها مشخص شد که یکی از این موارد کنترلی آلودگی آب دریا بود که شاخص انتخاب کشوری در مورد برخی از باکتری‌ها بوده که در سنجش انجام شده در صورت عدم مطابقت با استاندارد اقدامات اساسی برای آن صورت می‌پذیرد.
* معیار آلودگی بر مبنای عوامل مختلف
حدیث گردکلی با بیان اینکه نمونه‌های گرفته‌شده از شناگاه‌های چالوس برای بررسی عوامل میکروبی نشان از عاری بودن
آلودگی در این مناطق داشت، تصریح کرد: آلودگی در هر زمینه‌ای به عوامل مختلف بستگی دارد و در مورد شناگاه‌ها نیز به مسائلی مانند تعداد شناگران در یک محدوده که قطعاً در زمان پیک شنا آلودگی نیز محسوس‌تر است و به‌نوع هوا نیز بستگی دارد که هوای آفتابی به‌دلیل گند‌زدا بودن خود دلیلی برای کاهش آلودگی محسوب می‌شود.
* ضرورت رعایت استاندارد در نمونه‌گیری
وی رعایت استاندارد در نمونه‌برداری را نیز مهم خواند و افزود: اندازه‌گیری بر اساس عمق استاندارد و یا میزان سطح در نظر گرفته شده و همچنین میزان فاصله شناگاه با رودخانه از عوامل مهمی است که در نمونه‌برداری نقش خاصی دارد.
مدیر شبکه بهداشت و درمان چالوس با بیان اینکه اصولاً آلودگی‌ها در مناطق مختلف مقطعی و متفاوت است، تصریح کرد: در حالت عادی نمونه‌ها در مقاطع مختلفی از سال گرفته می‌شود و بر اساس میانگین به‌دست آمده ارزیابی شده و نوع و میزان آلودگی مشخص می‌شود.
* نبود تصفیه‌خانه بهداشتی در شناگاه رادیودریا
وی با اشاره به اینکه در پایش‌های صورت‌گرفته از شناگاه‌های چالوس امسال رادیودریا از وضعیت خوبی برخوردار بود، خاطر‌نشان کرد: شناگاه رادیو دریا به‌دلیل نداشتن تصفیه‌خانه سرویس‌های بهداشتی در معرض آلودگی بیشتری قرار دارد و حتی سرویس بهداشتی جدید نیز به‌دلیل وصل نبودن به تصفیه‌خانه اجازه بهره‌برداری ندارد.
گردکلی با بیان اینکه با وجود تصفیه‌خانه اگوی فاضلاب شهری در شهرستان‌های نوشهر و چالوس اظهار کرد: با وجود اینکه این دو شهرستان پایلوت نصب و راه‌اندازی این سیستم بودند اما فاز نخست آن تازه راه‌اندازی شد که تنها 40 هزار نفر مشترک را زیر پوشش دارد و برای پوشش 160 هزار نفر از جمعیت قطعاً باید فازهای دیگر آن به اجرا در بیاید.
* الزام شهرداری‌ها برای مقابله با آلودگی آب شناگاه‌ها
وی با تأکید بر الزام شهرداری‌ها برای مقابله با آلودگی و کاهش سطح آن بیان کرد: با توجه به احداث ساختمان‌های بلندمرتبه در حاشیه سواحل شهرداری باید وارد عمل شده و با نصب تصفیه‌خانه و اجرای سپتیک مانع ورود آلودگی‌های ناشی از سرویس‌های بهداشتی این واحدها به آب دریا شوند.
* نظارت نظام مهندسی در احداث ساختمان‌های حاشیه دریا
مدیر شبکه بهداشت و درمان چالوس در پایان نظارت بیشتر نظام مهندسی و وارد عمل شدن این نهاد را در زمینه اعطای پایان کار و پروانه ساخت ضروری دانست و گفت: با راه‌اندازی تصفیه‌خانه سرویس بهداشتی شناگاه رادیودریا چالوس، کنترل تعداد شناگران و احداث سرویس بهداشتی جدید و مناسب در این منطقه می‌توان به دغدغه وجود یا عدم وجود آلودگی میکروبی در شناگاه رادیو دریا پایان داد.
* وضعیت خوب شناگاه رادیو دریا در سال‌جاری
رئیس اداره حفاظت محیط زیست چالوس نیز با بیان اینکه اداره محیط زیست به‌صورت دوره‌ای از طریق بخش آزمایشگاهی خود نمونه‌هایی از مناطق شنا می‌گیرد، گفت: پس از تجزیه‌وتحلیل نمونه‌ها نتایج به اداره‌کل و سپس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور ارسال می‌شود.
ابوالقاسم محمد‌پور با بیان اینکه شناگاه طرح سالم‌سازی ساحل رادیو دریا در پایش‌های قبلی یکی از طرح‌های آلوده کشور شناخته شده بود، تصریح کرد: با توجه به نمونه گیری امسال وضعیت شناگاه رادیو دریا خوب و دو شناگاه دیگر چالوس نیز مشکل خاصی در این‌باره ندارد.
* ممنوعیت استقرار شناگاه ساحلی در مصب رودخانه‌ها
وی به دلایل این آلودگی اشاره کرد و افزود: دهانه برخی از رودخانه‌هایی که از مرکز شهر و روستاها عبور می‌کنند، در نزدیکی این شنا گاه قرار دارد و باعث انتقال فاضلاب به دریا می‌شوند و نبود سرویس بهداشتی در محل شناگاه رادیودریا و همچنین فقدان ظرف‌شویی و روشویی مناسب، کمبود سطل‌های زباله و ... از جمله مواردی‌است که سبب آلودگی آب این شناگاه شده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان چالوس در ادامه به ضوابط محیط زیستی مقابله با آلودگی شناگاه‌های ساحلی و طرح‌های سالم‌سازی دریا اشاره کرد و افزود: در راستای اجرای آئین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب به‌منظور حفظ محیط زیست دریایی، پیشگیری و مقابله با آلودگی دریا و کمک به تأمین سلامت گردشگران و استفاده کنندگان از آب‌های ساحلی، شناگاهی و مناطق تفریحی دریایی استقرار شناگاه‌های ساحلی و طرح‌های سالم‌سازی در مناطقی مانند مصب رودخانه‌ها و خورها و یا نزدیکی بیش از حد به آنها، مجاورت مکان‌های دفع و دفن زباله و مجاورت محل تخلیه فاضلاب‌ها و پساب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی به دریا ممنوع است.
* ممنوعیت دفع پسماند در شناگاه‌های ساحلی و طرح‌های سالم‌سازی
وی با تأکید بر اینکه ممنوعیت دفع پساب و پسماند در شناگاه‌های ساحلی و طرح‌های سالم‌سازی دریا یکی از موارد مهم در اجرای آئین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب محسوب می‌شود، بیان کرد: تخلیه و رهاسازی هر گونه فاضلاب و پساب در سطح و یا عمق ماسه‌های ساحلی شناگاه، انتشار و انباشت زباله در محل شناگاه و دفن پسماندها و زباله‌ها در محل یا پیرامون شناگاه ممنوع است.
* نظارت بر سامانه جمع‌آوری و حمل زباله در سواحل
محمد‌پور با بیان اینکه بر اساس این آئین‌نامه فاضلاب‌ها و پساب‌های تولیدی در محل یا محوطه شناگاه باید در صورت امکان به سیستم جمع‌آوری فاضلاب شهری انتقال یافته و در غیر این‌صورت در مخازن سپتیک‌تانک که در فاصله مناسبی از خط ساحلی واقع شده است، جمع‌آوری شود، افزود: سیستم خدمات‌رسانی و سامانه جمع‌آوری و حمل زباله باید به‌صورت منظم در محل موجود بوده و تحت نظارت دقیق قرار بگیرد.
* تجهیز شناگاه‌ها به سرویس‌های بهداشتی مناسب
وی تجهیز شناگاه‌ها به تعداد کافی سرویس‌های بهداشتی مناسب و مجزا زنانه و مردانه را امری مهم در این‌باره قلمداد کرد و ادامه داد: شناگاه باید به تعداد کافی مجهز به دوش آب سرد و در صورت امکان آب گرم بوده و برای پیشگیری از انتشار عوامل بیماری‌زا در آب‌های ساحلی و حفظ سلامت افراد شناگاه‌ها و طرح‌های سالم‌سازی دریا باید به آب لوله‌کشی سالم و بهداشتی و به‌تعداد کافی مجهز شوند.
* نمونه‌برداری ماهانه از پارامترهای میکروبی در شناگاه‌ها
رئیس اداره حفاظت محیط زیست چالوس در پایان با تأکید بر اینکه مدیریت شناگاه و طرح سالم‌سازی دریا موظف است تا در طول مدت بهره‌برداری ماهی یک‌بار نسبت به نمونه‌برداری و اندازه‌گیری پارامترهای میکروبی اقدام کنند، گفت: این افراد باید طبق راهنمای پایش آلودگی میکروبی آب‌های ساحلی، شناگاهی و مناطق تفریحی دریایی از راه آزمایشگاه‌های معتمد سازمان محیط زیست اقدام کرده و نتیجه را به اداره کل حفاظت محیط زیست استان ارائه کنند.
* جلوگیری از ورود فاضلاب و قرارگرفتن شناگاه در محل دپوی زباله
به گزارش فارس، با توجه به اینکه آلودگی‌های اندازه‌گیری شده از نوع میکروبی اعلام شده است و از آنجایی‌که بیشتر این آلودگی‌ها ناشی از ورود مستقیم فاضلاب و قرارگرفتن در نزدیک محل دپوی زباله است، بنابراین بی‌توجهی و بی‌مسؤولیتی در این زمینه جان یکایک افراد را تهدید می‌کند زیرا هر فردی که به‌نیت شنا وارد دریا می‌شود، با این هدف تن به آب می‌زند تا شاید بر اساس اعتقادات گذشتگان برای مداوای برخی از بیماری‌های پوستی آب دریا را راه علاج و درمان می‌داند و یا قصد دارد با آب دریا کمی از خستگی مفرط روزانه خود بکاهد و یا برای فرار از گرمای سوزان آفتاب تن به‌دریا می‌زند.
* ورود میدانی دستگاه‌های مرتبط با حوزه شناگاه
با توجه به اینکه بسیاری از مسافران و گردشگران از فرسنگ‌های دور به امید و ذوق ناشی از آب‌تنی در آب دریای خزر راهی استان‌های شمالی کشور می‌شود تا خاطره‌ای فراموش‌نشدنی را برای خود رقم بزند بنابراین اینکه استرس ابتلا به امراض و بیماری‌های میکروبی و پوستی ذهن و فکر آنها را تهدید کند بدون شک دور از انصاف بوده و با عقل جور در نمی‌آید و قطعا دستگاه‌های مرتبط مانند محیط زیست، وزارت بهداشت و آب و فاضلاب و دیگر دستگاه‌های مرتبط باید به‌صورت جدی و میدانی وارد عمل شوند.
* نبود شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهری در شهرهای ساحلی شمال کشور
و کوتاه سخن اینکه نبود شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهری در شهرهای ساحلی شمال کشور در سال‌های اخیر دغدغه دودلی در استفاده از آب دریا را به‌همراه داشت که ضرورت دارد تا متولیان امر جلوی این حجم از آلودگی را که به‌صورت روزانه وارد دریا می‌شود را بگیرند و در صورت بی‌توجهی و بی‌مهری در این حوزه بهتر است تا مسأله ممنوعیت شنا در شناگاه‌هایی که از نعمت‌های طبیعی و مواهب الهی به این سرزمین‌ها است را مطرح کنند و به این ترتیب از ابتلا به عوارض جبران‌ناپذیر در جسم و روح شناگران و استفاده کنندگان از این نعمت‌ها بکاهند.
--------------------------
گزارش از: زهرا خطیبی
--------------------------