همه چیز از سال 88 تا 90 شروع شد؛ آغاز مطالعه طرحی که بر مبنای آن برای رشد و توسعه کشاورزی و صنعت در سمنان، آب دریای خزر باید به این استان انتقال پیدا می کرد، عملیات اجرایی این پروژه در سال‌های 91 و 92 انجام شد اما به دلایل سیاسی و ناکافی بودن مطالعات این طرح نیمه کاره رها شد.
موضوع انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی ایران مجددا در سال 93 توسط شرکت مشاورین مهاب قدس وابسته به وزارت نیرو بازنگری و در سیر مراحل تصویب در وزارتخانه قرار گرفت و در سال 97 نیز روحانی رییس جمهور وقت از اجرای این طرح حمایت کرد اما بنا به نظر بسیاری از کارشناسان محیط زیست، انتقال آب خزر به سمنان نه تنها توجیه زیست محیطی ندارد که حتی از لحاظ اقتصادی نیز هزینه های گزافی را برای کشور دربردارد.
در میان مهم ترین نکته نتایج و پیامدهای حاصل از این انتقال برای استان های مبدا و مقصد است زیرا کارشناسان معتقدند انتقال بین حوزه ای آب خزر سبب خشکسالی و نابودی جنگل های هیرکانی در مازندران خواهد شد و دریای خزر به سرنوشت دریاچه ارومیه محکوم می شود از طرف دیگر سمنان نیز با این انتقال منتفع نخواهد شد زیرا صنایع بزرگ به بیش از این مقدار آب نیازدارند.
اما چالش اساسی در استان مبدا علاوه بر خشکسالی نابودی گونه های نایاب و بعضا کمیاب درختان در مسیر انتقال آب خزر بوده که یکی از این گونه ها درختان "ارس" است.
عطا الله کاویان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری در گفت و گو با ایسنا مازندران در مورد درختان "ارس" گفت: اُرس، وَرس یا سرو کوهی درختی بسیار با ارزش و دیرزیست از تیره سرو است که در مناطق کوهستانی و بیشتر در ارتفاعات بیش از 2 هزار و 500 متر می‌روید.
وی تصریح کرد: این تیره از درختان بسیار با ارزش بوده و یکی از 4 گونه سوزنی برگ بومی ایران است که تجدید حیات بسیار سختی دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری با بیان اینکه "ارس" در مناطق مرتفع می روید و به صورت تک درخت است، گفت: همین تک درختان در حفظ شرایط اکولوژیکی و حفاظت از خاک و آب بسیار اهمیت دارند.
کاویان با اشاره به اینکه "ارس" گونه حساس و خاصی بوده و دیر زیست است، یادآور شد: اگر این گونه به واسطه عوامل انسانی از بین رود عملا جایگزینی آن ناممکن خواهد بود.
وی با بیان اینکه با توجه به اطلاعاتی که در اختیار کارشناسان قرار گرفته حدود 40 کیلومتر از مسیر انتقال آب خزر به سمنان از درون جنگل های هیرکانی عبور می کند، افزود: در این مسیر گونه های با ارزش بسیاری مانند شمشاد، افرا و ارس وجود دارد که در معرض خطر قرار می گیرند.
عضو هئیت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با یادآوری این امر که پیامدهای انتقال آب را باید با نگاه وسیع تری مورد مطالعه قرار داد، خاطرنشان کرد: در بالا دست جنگل های هیرکانی، اراضی کوهستانی و مراتع وجود دارد و هر دستکاری که در اکوسیستم به وجود بیاید تمامی توازن این مناطق را دستخوش تغییرخواهد کرد.
وی گفت: یکی از دلایل مهم سیل های متعدد امسال نیز همین عدم تعادل در چرخه اکوسیستمی به واسطه تغییرات انسانی بوده که باید این دخالت در طبیعت به حداقل کاهش یابد تا توازن محیط زیستی پایدار بماند.
انتقال بین حوزه ای از لحاظ سازمان محیط زیست موضوعی رد شده است
حسینعلی ابراهیمی مدیرکل حفاطت محیط زیست مازندران نیز در گفت و گو با ایسنا در مورد انتقال آب خزر و تبعات زیست محیطی آن به ویژه از بین رفتن درختان مهمی چون "ارس" با بیان اینکه هنوز محیط زیست به طور رسمی اجازه انتقال آب خزر به سمنان را صادر نکرده است، اظهار کرد: اگر قرار است این انتقال صورت گیرد باید تمامی مسیرها از لحاظ زیست محیطی بررسی و ارزیابی شود.
وی با اشاره به اینکه انتقال بین حوزه ای از لحاظ سازمان محیط زیست موضوعی رد شده است، تصریح کرد: بهترین کار برای حفظ شرایط هیدرولوژیکی محیط زیست به جای انتقال خزر مدیریت در منابع آبی سمنان و کاهش کشت محصولات آب بر و جایگزنی آن با صیفی جات است.
مدیرکل حفاطت محیط زیست مازندران با بیان اینکه هر اقدام توسعه ای اگر با برنامه ریزی و مطالعات درست صورت نگیرد، محیط زیست را دچار چالش می کند، افزود: اگر روزی اجازه انتقال خزر داده شود مهم ترین کار ارزیابی زیست محیطی است تا آسیب ها به حداقل کاهش یابد.
بحرانی که دامان مازندران را خواهد گرفت
ولی اله نانواکناری رییس مجمع نمایندگان مازندران نیز در گفت و گو با ایسنا، گفت: موضوع انتقال آب دریای خزر امکان پذیر نیست و ما سرنوشت دریاچه ارومیه را تکرار نخواهیم کرد.
وی خاطرنشان کرد: انتقال آب دریای مازندران به سمنان مخاطره آمیز بوده و استان در پی این اتفاق، به لحاظ محیط زیست و اکوسیستم دچار بحران‌های غیرقابل جبران می شود.
رییس مجمع نمایندگان استان مازندران در پاسخ به این پرسش که مطابق سخنان استاندار سمنان طرح انتقال آب از دریای خزر با 81 درصد آرای نمایندگان مجلس تصویب شده و هم در بحث مطالعات و هم در اجرای طرح، ردیف بودجه اختصاص پیدا کرده است، تصریح کرد: این پروژه به 7 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داشته و چنین موضوعی به هیچ عنوان صحت ندارد و تنها 7 میلیارد بودجه برای مطالعات طرح تاکنون اختصاص یافته است.
ایسنا