به گزارش تابناک قم،اختلال پانیک یا وحشت زدگی در واقع حملات شدید اضطرابی همراه با احساس مرگ قریب الوقوع است که تعداد آن در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است فردی چندین حمله در یک روز و یا چندین حمله در طول یک سال را تجربه کند.
همه ما در برهههایی از زمان ترس را تجربه کرده ایم اما در حملات پانیک که با هجوم ناگهانی نگرانی و ترس شدید همراه است ضربان قلب و تنفس به شدت بالا میرود و حتی حالتی شبیه مردن ممکن است به فرد دست بدهد.
میزان شیوع این نوع حملات در جامعه نسبتا بالا است هر چند که در اکثر اوقات تشخیص داده نمیشوند و این حملات در زنان بیش از مردان و در سنین جوانی شیوع بیشتری دارد.
حملات پانیک کاملا ناگهانی و بدون هیچ علت شناخته شده ای به وجود میآیند و حتی ممکن است در زمانی که فرد در خواب است دچار این گونه حملات شود اما خبر خوب این است که حملات پانیک همان طور که اگر درمان نشوند میتوانند باعث مختل شدن زندگی فرد شوند قابل درمان نیز هستند.
بهترین راه درمان این بیماری شناخت کامل بیمار، از بیماری است، به این شکل که بیمار متوجه باشد دچار نوعی حملات عصبی شده و هیچ مشکلی در اعضای بدنش وجود ندارد .
نکته قابل توجه این است که بیمار و همراهانش باید اطمینان داشته باشند که پانیک یک بیماری شناخته شده است و منشأ جسمانی ندارد بلکه منشأ آن ذهنی و روانی بوده و موجب مرگ نخواهد شد.
«علی.س» که حدود 6 ماه است تشخیص داده شده دچار حملات پانیک است در گفتوگو با خبرنگار فارس گفت: در حال آماده شدن برای رفتن به یک جلسه مهم بودم که احساس کردم تنفسم به شدت بالا رفته در همین حین ضربان قلبم به حدی تند میزد که انگار قرار بود قلبم از قفسه سینه بیرون بیفتد! چند دقیقه ای طول کشید تا به حالت عادی برگشتم.
وی گفت: چند روز بعد در حالی که مشغول استراحت بودم مجدد احساس کردم دچار حالتی شبیه خفگی شده ام و ضربان قلبم به شدت بالا رفته است. سریع از جای خودم بلند شدم و نشستم؛ 10 دقیقه ای طول کشید تا به حالت عادی برگشتم.
این بیمار مبتلا به حملات پانیک میگوید: نمیدانم چه وقت و در کجا ممکن است این حملات به سراغم بیاد و یا این که چه مقدار طول خواهد کشید. گاهی حتی در آسانسور و محیطهای بسته دچار حملات پانیک میشوم.
وی گفت: اوایل که بیماری ام تشخیص داده نشده بود هر بار که دچار حمله میشدم به یکی از مراکز درمانی مراجعه میکردم و با قرصهای بعضا آرام بخش برای چند ساعتی آرام میگرفتم. بعدها برای تشخیص به سراغ متخصصین قلب و داخلی رفتم اما مدت زمان زیادی طول کشید تا حملات پانیک برای من تشخیص داده شد.
علی افزود: وقتی مشکل شناسایی شد با استفاده از داروهای پزشک معالج حملات به طور چشمگیری کاهش پیدا کرد. البته هنوز گاهی دچار این حملات میشوم اما به شدت قبل نیست.
25 درصد افراد دچار اختلالات روانپزشکی هستند
دکتر عباس شهیدی متخصص اعصاب و روان در گفتگو با خبرنگار فارس گفت: 25 درصد افراد هر جامعه ای دچار اختلالات روانپزشکی بوده و در جمعیت یک میلیون و 200 هزار نفری قم حدود 300 هزار نفر دچار این نوع اختلالات هستند.
وی گفت: شایع ترین اختلال روانپزشکی که همراه با مصرف مواد هم ممکن است دیده شود، اختلال اضطرابی است که در خانمها دو برابر نسبت به آقایان شایع تر است. اختلال اضطرابی در محدوده سنی بین 14 و در سنین پیری و سالمندی شیوع کمتری دارد و بیشترین شیوع آن در سنین جوانی و میانسالی است.
شهیدی افزود: اختلال اضطرابی انواع مختلفی مثل منتشر، فوبیا یا ترسهای مرضی و حملات پانیک و هراس دارد که مکانیسم آن متفاوت است. پانیک نوعی اضطراب است که مشخصه بارز این نوع حملات غیر منتظره بودن آن است. به عنوان مثال فرد در حال تماشای تلویزیون است که این حملات شروع میشود و در 10 دقیقه به اوج خود میرسد و گاهی تا نیم ساعت هم طول میکشد و کم کم فروکش کرده و یک مجموعه علایمی را در فرد ایجاد میکند.
وی گفت: در صورتی که این حالتها در فرد ادامه پیدا کند به آن پانیک اتک یا حملات پانیک گفته میشود که شامل یک سری علایم ذهنی و جسمی است. در علایم ذهنی و شناختی حالتهایی مثل ترس از مردن و دیوانه شدن، ترس از سکته قلبی و از دست دادن کنترل، احساس جدا شدن از واقعیت یا از خود ایجاد میشود.
وی افزود: چون مغز همه جسم را کنترل میکند در صورتی که مغز مضطرب باشد جسم هم تحت تاثیر قرار میگیرد بنابراین در حملات پانیک در قفسه سینه، تپش قلب، احساس خفگی، احساس مردن و بالا رفتن ضربان قلب دیده میشود و احساس بغض در گلو و پایان یافتن عمر به فرد دست میدهد. در شکم احساس تهوع، نفخ، یبوست، دل پیچه و تکرر ادرار و در دست و پاها علائمی مثل داغ شدن، یخ شدن، سرگیجه، لرز، مور مور شدن، نفس نفس زدن و عرق ریزه زیاد دیده میشود .
سونامی اضطراب
این متخصص اعصاب و روان اظهار کرد: در همه افراد، همه علایم دیده نمی شود اما مختصات آن این است که یک دفعه و غیر منتظره حملات شروع میشود و 10 تا 30 دقیقه طول میکشد و بیمار حالش بد میشود و به نوعی مرگ را جلوی چشم خود میبیند و یا به اصطلاح بعضی از افراد دچار سونامی اضطراب میشوند .
وی گفت: بسیاری از افرادی که اختلال اضطراب پیدا میکنند برای نخستین بار اصلا تصور نمی کنند که به اطراف آنها ارتباط دارد. تعدادی زیادی از افرادی که به اورژانسهای داخلی و قلب مراجعه میکنند دچار همین نوع حملات هستند و چون این حملات پانیک، هنگام غروب و شب بدتر است بسیاری از بیماران مراجعه کننده به اورژانس در شب همین نوع افراد هستند.
شهیدی اظهار کرد: بسیاری از افراد تصور میکنند که مشکل قلب دارند و بارها نوار قلب و اکو انجام میدهند و حتی به تصور مبتلا شدن به بیماریهای فشارخون، معده و ریه به متخصصین داخلی مراجعه میکنند. در واقع بسیاری از اوقات این حملات تشخیص داده نمی شود و این که به فرد حالت خفگی دست داده میشود بیمار تصور میکند که ریه اش مشکل پیدا کرده و حتی ممکن است اسپری هم استفاده کند و خوب نشود یا علائم گوارشی دارد و تصور میکند معده اش مشکل پیدا کرده و آندوسکوپی انجام میدهد.
وی افزود: نوسان فشارخون در این بیماری دیده میشود زیرا آدرنالین به مقدار بسیار بالا و به صورت ناگهانی ترشح میشود و ضربان قلب و تغییر فشار خون دیده میشود. در واقع بسیاری از افرادی که نوسانات فشار خون دارند دچار اختلالات اضطرابی هستند، زیرا افرادی که سابقه فشار خون دارند معمولا ثباتی دارند و این نوسان فشار فقط مربوط به اختلال اضطرابی است.
شهیدی بیان کرد: پانیک اختلالی رنج آور است و بیمار را واقعا اذیت میکند. شیوع آن در جمعیت عمومی بین 2 تا 4 درصد است یعنی شیوع بالایی دارد و در خانمها دو برابر آقایان دیده میشود.
وی افزود: جمع حملات پانیک بیماری پانیک یا اختلال پانیک نامیده میشود که ممکن است هر روز تکرار شود و یا هفته ای یکبار تکرار شود. البته در بیشتر اوقات حملات پانیک به تنهایی وجود ندارد، یعنی پانیک به صورت تنها نیست و همراه با یک مشکل دیگر است. مثلا پانیک و افسردگی، پانیک و اضطراب منتشر، پانیک و آگرو فوبیا(ترس از قرار گرفتن در جمع)، پانیک و فوبیا (ترسهای بیمارگونه)، اما آن چه که مهم است این است که ارث حتما در آن نقش دارد. یعنی ارث نقش پررنگی در اختلال پانیک دارد و تمام اتفاقات از زمان کودکی تا زمان کنونی میتواند در اختلال پانیک تاثیر گذار باشند.
این پزشک متخصص در خصوص عوامل تشدید کننده پانیک گفت: عوامل محیطی مثل ورشکستگی مالی، طلاق، تصمیمهای مهم و هیجانات میتوانند سبب تشدید حملات پانیک شود. کافئین در تشدید بیماری موثر است، چای قهوه، نوشابه و برخی از شکلاتها نیز باید کمتر مصرف شوند. سیگار، نیکوتین و هر نوع موادی میتواند تشدید کننده حملات پانیک باشد.
وی اظهار کرد: ورزش به ویژه ورزشهای هوازی در روند بهبود فرد تاثیر گذار است مثل پیاده روی، شنا کردن در استخر و باشگاه رفتن جز درمانهایی است که شانس عود بیماری در بیمار را کاهش میدهند.
وی افزود: در کوتاه مدت دارو درمانی تاثیر دارد و بیمار با مراجعه به روان پزشک روند درمان را پیش میگیرد اما درمانهای دیگری از جمله روان درمانی در بهبود حال عمومی بیمار موثر است. راهکارهایی مثل ریلکسیشن و حبس کردن نفس و تنفس در کیسه پلاستیک نیز میتواند تاثیر گذار باشد .
راهکاری برای دمان دارویی
این متخصص اعصاب و روان گفت: افزایش مقدار آدرنالین بر اثر بیماریهای جسمی هم میتواند اتفاق بیفتد. آدرنالین در بسیاری از اختلالات قلبی عروقی و در برخی از اختلالات غددی به مقدار زیادی ترشح میشود و حتی تزریق وریدی آمپول آدرنالین به فرد سبب بروز همین علامتها در وی میشود. تغییرات واسطههای شیمیایی از جمله افزایش آدرنالین، کاهش میزان سروتونین و تغییرات گابا در ایجاد حملات پانیک تاثیر گذار است. بر همین اساس دارویی برای تنظیم این واسطهها برای بیمار انتخاب میشود، چون مکانیسم بیماری تغییرات واسطههای شیمیایی در بدن است.
شهیدی افزود: داروهایی که برای بیماری استفاده میشود آدرنالین را کاهش میدهند، سروتونین را و گابا را تنظیم میکنند. داروهای سه حلقه ای مثل ایمیپرامین، داروهایی مثل سیتالوپرام و از بنزو دیازپین داروهایی مثل آلپروزولام و لورازاپام نیز در کوتاه مدت بنا به نظر پزشک استفاده میشوند.
وی بیان کرد: حداقل درمان دارویی 6 ماه است.البته انواع روان درمانیها را می توان در مورد فرد به کار برد. نوروساینس که علم جدیدی هم محسوب میشود در بهبود فرد تاثیر گذار است. بعضی از دستگاه های علم نوروساینس، مثل CESو نورو فیدبک در برخی از افراد و در درمانهای اضطراب کمک کننده است اما در زمان تشدید بیماری و اوج بیماری ابتدا دارو درمانی کمک کننده است .
شهیدی خاطرنشان کرد: بیماری پانیک شایع است و مهم ترین امر در ارتباط با آن افزایش آگاهی است. در بسیاری از خانوادهها بهویژه در جامعه ما که سطح آگاهی در این زمینه کم است بیمار درک نمی شود.
ارتقاء سطح آگاهی جامعه نسبت به وجود انواع و اقسام بیماری ها که به دلیل فشارهای روانی، سبک غلط زندگی، ماشینی شدن و دوری از ورزش و فعالیت روزانه، رژیم غذایی نامناسب هر روز رنگ و بوی تازه و خطرناک ترین به خود می گیرند امری ضروری است که باید همگان نسبت به این مهم اهتمام داشته باشند. اینکه خود مردم نیز نسبت به وضعیت سلامت جسمی خود هرچه بیشتر آگاه بوده و به نوعی پزشک و پرستار خود باشند، از جمله امور مهمی است که می تواند به ارتقاء سطح سلامت در جامعه کمک شایان توجهی داشته باشد.