به گزارش تابناک : بخش عمدهای از آب شیرین موجود در خراسانرضوی به حوزه کشاورزی تعلق دارد، علاوه بر مصرف زیاد آب در بخش کشاورزی، آب در سایر حوزهها نیز هدر میشود، در صورت نادیده گرفتن ارزش آب و بیتوجهی به هشدارهای مسئولان در ارتباط با کمبود آب، بیآبی و خشکسالی در استان بهوجود میآید.
احمد قندهاری؛ مدیر دفتر مطالعات پایه آب منطقهای خراسانرضوی، با حضور در تحریریه تسنیم در مورد آبهای شیرین زیرزمینی نکاتی را به اطلاع رساند، همچنین در ارتباط با چگونگی تغییر کیفیت آب در اثر به وجود آمدن جبهه آب شور توضیحاتی را ارائه کرد که مشروح آن را در متن زیر میخوانید:
خشکسالی به چند دسته تقسیم میشود؟ خراسانرضوی در کدام یک از این دستهها قرار میگیرد؟
بهطور کلی خشکسالی به 3 دسته تقسیم میشود، یکی از آنها از نظر بارشی است، در صورتی که میزان بارندگی در استان نسبت به سال گذشته تغییر یابد و با کاهش مواجه باشد، خشکسالی به وجود آمده است، هوا، بخار و ابر دست انسانها نیست و نمیشود در این زمینه تدابیری صورت پذیرد.
دسته دیگر، خشکسالی در آبهای سطح زمین است، در صورتی که آبهای سطح زمین بر اثر اتفاقات مختلف نظیر استفاده بیش از اندازه از آن خشک شود، خشکسالی به بار آمده است و نسبت به میزان خشک شدن، استفاده از آن، آلوده شدن و به طور کلی به هدر رفتن آب، درصد آن مشخص میشود، در حال حاضر آبهای سطحی در معرض آلودگی قرار دارند.
به چه دلیل آبهای سطحی در معرض آلودگی قرار دارد؟
دلیل بیکیفیت شدن و آلودگی آبهای سطح زمین، ورود منابع آلوده از روستاها به آن است، بسیاری از روستاها کنار آب سطحی هستند، در واقع در هر مکانی که آب وجود داشته روستا تشکیل شده است، در هر صورت آبهای سطحی رو به بیکیفیتی بوده و باید به این زمینه توجه بیشتری داشت.
دستهای دیگر، خشکسالی آبهای زیرزمینی است، این آبها به دو صورت آلوده میشوند، بخشی از آن در دست عموم قرار دارد، آبخوان، فاصله میان سطح زمین تا آب زیرزمینی است، در صورتی که عمق آبخوان کم باشد، آلودگیها وارد زمین شده و به آبهای زیرزمینی میرسد، در حال حاضر بسیاری از آبهای زیرزمینی حائز این مشکل هستند.
شهرستانهایی نظیر بجستان و سبزوار در حال حاضر مشکلاتی از این قبیل دارند، این نوع تغییر کیفیت را آلودگی آب مینامند، در حال حاضر بسیاری از آبهای خراسان رضوی در معرض آلودگی قرار دارند و در صورت برطرف نشدن این موضوع، در آینده آب مورد استفاده خانگی و آشامیدنی وجود ندارد.
انسانها از چه راههایی آب را آلوده میکنند؟ آیا میتوان از آن جلوگیری کرد؟
یکی از روشهای آلوده شدن آب، ورود منابع آلوده به آب است، از دیگر روشهای آن میتوان به به وجود آوردن جبهه آب شور اشاره کرد، منابع آبی به دو قسمت شور و شیرین تقسیم شدهاند، در صورتی که برداشت از آب شیرین بیش از اندازه باشد، آب شور خلاء آب شیرین را پر میکند تا جایی که هر دو یکسان شوند.
به این صورت بقیه آب شیرین نیز آلوده شده و نمیتوان آن را مورد استفاده قرار داد، در حال حاضر این امر در بسیاری از دشتهای خراسان رضوی محقق شده و با تغییر کیفیت آب، میزان آب شیرین مورد استفاده کاهش قابل توجهی یافته است، باید در مصرف آب شیرین دقت شود تا سایر آبهای شیرین دچار آلودگی نشوند و مورد استفاده بمانند.
بسیاری از شهرستانهای استان اعم از مشهد، نیشابور، سبزوار، بجستان و نظایر آنها با این مسئله مواجه هستند و جبهه آب شور میان آبهای سطح زمین رواج یافته است، آبهای شیرین نسبت به گذشته بسیار کم شده و در صورت ادامه داشتن این روند، تا پایان آب شیرین زمان زیادی باقی نمانده است.
در مورد تبدیل آب شور به شیرین توضیح دهید، به چه میزان میتوان از این نحو آب شیرین به دست آورد؟
قریب به پنج درصد از منابع آبی مورد استفاده در خراسان رضوی به ویژه در بخش کشاورزی شامل آبهای شور میشوند، در واقع IC این آبها بالای 2 هزار بوده و تبدیل آنها به آب شیرین برای استفاده از آن به عنوان آب کشاورزی صرف نمیکند اما برای تأمین آب شرب خوب است.
باید برای تبدیل آب شور به شیرین، پتانسیل آب شور در نظر گرفته شود، به عنوان مثال در صورت اَفت آبخوان کیفیت دو دسته آب شور و شیرین کاهش مییابد، در صورتی که آب شور حائز کیفیت بهتر باشد میتوان اعمال مذکور را انجام داد، در غیر این صورت انجام این کار ممکن نیست.
در حال حاضر چند درصد از آبهای سطحی استان خراسان رضوی کاهش یافته است؟
در حال حاضر آبهای سطحی موجود در خراسان رضوی نسبت به دراز مدت 25 درصد کاهش یافته است، رعایت برخی از نکات مذکور میتواند میزان آب تلف شده را جبران کند و خشکسالی در خراسان رضوی از میان برود، اما ادامه همین روند میزان آب شیرین موجود را بیش از این کاهش میدهد.
برای بهبود اوضاع و فراهم ساختن آب شیرین، چه میزان بودجه باید به این بخش تخصیص یابد؟
بودجه اصل نخست انجام امور بهبودسازی و تأمین آب شرب نیست، اصل نخست در مشارکت است، باید تمامی مردم پای کار بیایند و با همکاری و مشارکت، نخست از موضوع بحران آب مطلع شوند، قطعاً با همکاری شهروندان وضعیت بهبود مییابد، در غیر این صورت با بودجه نیز نمیتوان مانع خشکسالی شد.
البته همکاری دولت و حمایت از منابع آبی تأثیر بسزایی در ممانعت از خشکسالی دارد، اما منابع مالی دولت کفاف نمیدهد و نمیتواند به تنهایی به این امر رسیدگی کند، به ویژه از این پس که منابع مالی از گذشته محدودتر میشود، باید حضور مردم در رفع خشکسالی مشاهده شود تا نایج خوبی از آن به دست آید.
باید حکمرانی در منابع آب اجرا شود، اصل حکمرانی نیز بر اساس مشارکت مردمی است، پایدارسازی منابع آبی با حضور شهروندان محقق میشود، در واقع باید بودجه مورد استفاده از مصرف کنندگانی مانند کارکنان در زمینه کشاورزی و صنعت اخذ شود، در این صورت میتوان حفاظت و تعادل منابع آبی را سر لوحه کار قرار داد.آب اجرا شود،
منبع : تسنیم