یکی از مسیرهای دسترسی به قلعه از جاده قدیم ساوه به همدان و مسیری است که به سد الغدیر منتهی میشود. پیش از رسیدن به سد، از طریق روستای آسیابک بند و روستای قیزقلعه، می‌توان به این بنا دسترسی یافت.
براى رسيدن به قلعه مى‌توان با وسيله نقليه سوارى تا دامنه صخره رفت، و سپس مسافتى حدود ۳۰۰ متر را پياده طى کرد تا به دروازه اصلى ورودی به قلعه رسيد.
قیز یک واژه ترکی به معنای دختر است و قلعه‌دختر عنوان بنایی است که به وفور در ایران یافت می شود.
به گفته رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه از نظر قدمت و کاربرد، قلعه‌ها و بناهایی که تحت عنوان قلعه‌دختر شناخته میشوند از نظر معماری در چند اصل مشترک هستند. دکتر "باستانی پاریزی" در این باره نوشته " ابنیه دختر همه بر بلندی‌ها و نقاط صعب‌العبور قرار دارند. اغلب مربوط به قبل از اسلام و خصوصا عهد ساسانی هستند و بیشتر جنبه تقدس و عبادی دارند. این قلعه‌ها بناهای دفاعی معتبری بوده و بالاخره همه دارای یک غموض ابهام‌آمیز درباره تسمیه خود هستند".
"علی‌اکبر صدیف " افزود: اکثر این بناها دور از شهرها ساخته شده‌اند و کتیبه‌های قابل توجه به ندرت در آنها مشاهده میشود. در بیشتر موارد در نزدیکی قیزقلعه‌ها، بناهای منسوب به پسر(قلعه‌پسر یا اوغلان‌قلعه) یافت میشود. مصالح ساختمانی بکار رفته در اکثر آنها لاشه‌های سنگ با ملات ساروج است.
به گفته وی قصر، عبادتگاه و دژ دفاعى قلعه‌دختر، بر روى صخره بلندى مشرف به دشت ساوه بنا شده که از سه طرف شرق، غرب و جنوب بوسيله صخره‌هاى متعدد ديگرى احاطه شده است.
وی ادامه داد: بنا کاملا بر دشت ساوه مسلط بوده و داراى چهار برج ديده‌بانى در ضلع شمالى، غربى و شرقى است که از ميانه صخره تا بالاى آن با سنگ و ساروج کار شده است.
ورود به قلعه از طريق چند راه‌پله سرپوشيده صورت مى‌گرفته که با مهارت ويژه‌اى استتار شده‌اند و استتار راه پله‌ها با ساختن ديوارى از لاشه سنگ و ساروج، درست در امتداد ديواره‌هاى صخره صورت گرفته است.
پنج راه‌پله پشتى بنا و دو راه‌پله در غرب بنا که در کنار پرتگاه در ارتفاع چندمترى از سطح رودخانه ساخته شده به اتاق‌هاى تعبيه شده در دل صخره منتهى مى‌شوند.
از پله‌هاى پشت بنا براى ورود و خروج محافظان و نگهبانان و از پله‌هاى غربى براى ورود و خروج مقامات به داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده مى‌شده است.
در مقابل راه‌پله‌هاى غربى و بر روى صخره مقابل، راه باريکى وجود دارد که محل رفت‌وآمد ساکنان قلعه بوده و اتاق‌هاى قلعه تودرتو و به يکديگر ارتباط داشته‌اند .
با توجه به ارتفاع ديواره و طاق‌هاى فرو ريخته احتمال مى‌رود که بناى قصر داراى طبقه دوم و سوم هم بوده است. به نظر می رسد کاربری اتاق‌های طبقه بالا برای برگزاری مراسم رسمی، عبادی یا سیاسی بوده است.
بر در و دیوار اتاق تزئینات خاصی مشاهده نمی‌شود و اتاق‌ها مساحت یکسانی ندارند. کاربری هر کدام از آنها مختلف بوده، بعضی وسیع به شکل سالن یا تالار و برخی دیگر کوچک و مورد استفاده خادمان یا کارکنان قلعه و قصر بوده است.
در اطراف کاخ اصلى حفره‌هاى متعددى براى ذخيره آب ساخته شده و لوله‌هاى سفالى شکسته‌اى در اين مجموعه يافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانى و فاضلاب است.
بنای قیزقلعه در سال 473 ه.ق اهمیت و رونق خاصی پیدا کرد، به دستور حسن صباح و توسط هم‌کیشان وی مورد بازسازی، تعمیر و مرمت قرار گرفته و محل استقرار اسماعیلیان ساوجی شد.
در سال 1352ه.ش( 1371م) هیئت باستان‌شناسی آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ وﻟﻔﺮام ﻛﻼﻳﺲ از ﺑﻨﺎي دژ دیدن کردند.
ﻫﻴئات ﻣﺬﻛﻮر ﺿﻤﻦ اراﺋﻪﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ از ﻛﻮه ﻗﻴﺰﻗﻠﻌﻪ، ﺑﻪﺑﺮداﺷﺖﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ از دژ ﭘﺮداﺧﺘند.
"کلایس" در توصیفی درباره بنا نوشته است: " از دروازه به قصر، جاده خاکریز سربالایی وجود داشته که بقایایی از آن هنوز برجاست. ابعاد قصر در جبهه جنوب غربی – شمال شرقی 25.30 متر و در جبهه جنوب شرقی – شمال غربی 24 متر است ".
با توجه به کاوش‌های باستان‌شناسی به عمل آمده، آثار سفالی مکشوفه از منطقه مربوط به قرن پنج و هفت ه.ق است.
نهم اردیبهشتماه سال 83 این بنای تاریخی به شماره 8600 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
محوطه و فضای طبیعی و کوهستانی آن به همراه چشمه‌ای زیبا، فضایی مناسب جهت ورزش کوهنوردی و جذب گردشگران و دوستداران طبیعت است.
قلعه دختر ساوه یا قیزقلعه یکی از مهمترین و شگفت‌انگیزترین آثار معماری کشور در مناطق مرتفع و سخت‌گذر ایران در دوره باستان است که تاکنون ناشناخته مانده است.
عظمت بنا و فلسفه وجودی ساخت آن در این منطقه به حدی جالب است که می‌توان از آن به عنوان یکی از منابع مهم جذب گردشگر بین‌المللی به استان مرکزی و همچنین معرفی دستاوردهای معماری ملی و باستانی ایران قدیم اشاره کرد.