به گزارش تابناک مازندران، سرهنگ سید جعفر ساداتی معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی مازندران به بهانه 21 رمضان سالروز شهادت موالموحدین حضرت علی (ع) گزارش جالبی از خلافت امام علی(ع) و حکومت اسلامی ارسال نمود که به این شرح است:
بر اساس این گزارش، حکومت امام علی(ع) یکی از این حکومت ها است که شیفتگان زیادی داشته و دارد و هنوز که هنوز است ، بعد از گذشت سالیان متمادی هر جا سخن از عدالت به میان می آید ، عدالت علی(ع) در ذهن ها تداعی می شود.
در طول اعصار وقرون ، حکومت ها و دولت های زیادی روی کار آمده و چند صباحی بر مردم حکومت کرده و بعد هم از بین رفته اند، به طوری که اثری از آنها بر جای نمانده و اگر در مواقعی یادی هم می شود، برای این است که مایة عبرت دیگران شود. اما در این میان، حکومت هایی هم بوده اند که علی رغم گذرقرن ها هنوز هم بر سر زبان هایند و با تمام تلاشی که بر اندازان انجام داده اند ، ره به جایی نبرده اند.
حکومت امام علی(ع) یکی از این حکومت ها است که شیفتگان زیادی داشته و دارد و هنوز که هنوز است ، بعد از گذشت سالیان متمادی هر جا سخن از عدالت به میان می آید ، عدالت علی(ع) در ذهن ها تداعی می شود. عدالت خواهی حضرت علی(ع) موجب شده است كه آزادی خواهان جهان از او به عنوان الگوی عدالت ياد كنند.
امام علی(ع) بعد از پيامبر اسلام(ص) دومين شخصيت جهان اسلام است، یکی از ويژگی های حضرت آن است كه در خانه خدا متولد شد. جز او مولودی در خانه کعبه به دنيا نيامد، نه قبل از او و نه بعد از او و اين به خاطر بزرگداشت مقام و جايگاه او بود.
علی(ع) حاکمی بود که خود را از مردم و مردم را نیز از خود می دانست. در پیاده کردن عدالت و احکام خدا هیچ هراسی نداشت و عقیده داشت عدالت در رأس همة برنامه ها است.
او معتقد بود اگر این اصل از میان برداشته شود، سود جویان و فرصت طلبان به دستگاه حکومت راه یافته و فساد و تباهی آن را فرا می گیرد. امیر مؤمنان رهبری بی نظیر بود که احکام خدا را با شیواترین بیان، ابلاغ و در مقام عمل به عالی ترین وجهی پیاده می کرد. او فقط رضایت حق را در نظر داشت.
از مهم ترین مسائلی که در زندگی اجتماعی انسان اهمیت فوق العاده ای دارد و اسلام روی آن بسیار تأکید می کند، توجه به مسئله حفظ حقوق و اموال مردم و به طور کلی، برقراری عدالت اجتماعی است.. عدل نیز به معنای موازنه و هم وزنی، میانه روی، نهادن چیزی در جای خود.
بر این اساس، مسئله عدالت و عدالت گرایی همواره در گفتار و کردار امامان موج می زد. امام علی (ع) حتی حکومت را فقط برای برپایی عدالت می خواست.
آن حضرت محور حق و عدالت بود و هرگز رفتاری خلاف حق و عدالت از او سر نزد. عدالت علی (ع) ناشی از زهد و تقوای بی مانند او بود در کلام امام و رهنمودهایش به کارگزاران و حاکمان خویش، سخن از برقراری عدالت در میان آحاد مردم به میان می آمد. عدل در نظر آن بزرگوار چنان گسترده بود که ظلم و ستم را در حق هیچ کس - از هر ملیت و مذهبی که باشد روا نمی دانست.
امام علی (ع) پیش از آن که به عدالت از نگاه فردی بنگرد، جنبه اجتماعی آن را مد نظر قرار می دهد. آن حضرت عدالت را از هر چیزی بالاتر می دانست.
نکته مهم دیگری که در سخنان ارزشمند آن حضرت پیرامون عدالت اجتماعی مشاهده می گردد، نقشی است که عدالت در نگه داری تعادل اجتماعی بازی می کندواز نظر علی (ع) آن اصلی که می تواند تعادل اجتماعی را حفظ نماید و همه را راضی نگه دارد، به پیکره اجتماع، سلامت و به روح آن آرامش بدهد، عدالت اجتماعی است.
ظلم، جور و تبعیض قادر نیست حتی روح خود ستم گر و روح آن کسی را که به نفع او ستم گری می شود، راضی نگاه دارد، چه رسد به ستم دیدگان و پایمال شدگان.
بحث عدل از مباحث گسترده و پردامنه در فرهنگ اسلام است«در قرآن، از توحید گرفته تا معاد و از نبوت گرفته تا امامت و زعامت و از آرمان های فردی گرفته تا هدف های اجتماعی، همه بر محور عدل استوار شده است.»
برنامه های اجرایی امام علی (ع) برای اجرای عدالت :
در این جا به برخی برنامه ها اشاره می کنیم:
1- انتخاب افراد لایق و متدیّن و امین؛
2- اصرار بر اجرای قانون از سوی مسئولان اجرایی (تساوی در برابر قانون)؛
3- حفظ آزادی ها و تلاش در احقاق حق مردم؛
4- تلاش برای عمران و آبادی شهرها و بهره برداری برابر از اموال و امتیازهای عمومی؛
5- حفظ امنیت جامعه؛
6 - برخورد با متجاسرین و قانون شکنان و مبارزه با تبعیض و امتیازطلبی؛
7- معرفی حکومت به عنوان وسیله اجرای احکام و مراقبت و بازرسی از اجرای عدالت توسط کارگزاران؛
آثار عدالت اجتماعی در جامعه :
عدالت اجتماعی، در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی مردم تأثیر مثبت دارد، همان گونه که تبعیض، ظلم و بی عدالتی، عواقب ناگواری در پی دارد؛ از جمله آثار مثبت عدالت اجتماعی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1- دوام حکومت
2- علاقه مردم به حاکمان و اطاعت از آنان:
3- رشد کمالات روحی و اخلاقی؛
جلوه ای از عدالت علی (ع) :
مشهوراست که طلحه و زبیر شبی به خدمت حضرت علی (ع) آمدند که از ایشان حکومت ولایتی را طلب کنند. آن حضرت چراغی را که برای بررسی بیت المال روشن کرده بود، خاموش نمود و به قنبر گفت: چراغ خودمان را بیاور.
پرسیدند: یا علی! سبب خاموش کردن چراغ چیست؟ فرمود: پیش از آمدن شما به نوشتن حساب بیت المال مشغول بودم و با چراغ بیت المال آن را حساب می کردم و اکنون که با شما صحبت خواهم داشت نباید چراغ بیت المال روشن باشد. طلحه و زبیر فهمیدند که با علی (ع) نمی شود کنار آمد و با این زهد و صلاح و عدالتی که دارد، هرگز ولایت به آنان نخواهد رسید.
امام علی (ع) الگویی برای بشریت:
امامعلی (ع) در طول حکومت کوتاه خود توانست نمونه و الگویی از اندیشه عدالت را به منصهی ظهور برساند که به عدالت علوی معروف گشت. امام علی (ع) از عدالت به عنوان زینت و آرایه فرمانروایی یاد کرده و عدالت را حیات و زندگی و در مقابل، ستم را موجب مرگ و تباهی معرفی مینماید.
دومین عامل مهم در مسیر پیادهسازی عدالت علوی در جامعه اسلامی ایجاد تشکیلات مقتدر و مبتنی بر اصول و ارزشهای اسلامی و مدیران انقلابی شایسته درجامعه است، یعنی داشتن مدیران انقلابی و کارگزاران توانا که بتوانند آفتها و خطرات را درست شناسایی و بهموقع واکنش نشان دهند در کنار تشکیلات منظم و منسجم که از بالا تا پایین هرم نیروی انقلابی داشته باشند.
سومین عامل برقراری عدالت علوی و عدالت اجتماعی در جامعه اسلامی وجود قانون درستی است که از حقوق ملتها دفاع کند نه از حقوق دولتها و بالانشینها، اصولا عدالت اجتماعی زمانی برقرار میگردد که همه آحاد جامعه در یک ردیف دیده شوند و به کسی امتیاز ویژه داده نشود و افراد خاص از سهم بیشتری برخوردار نگردند و دیگران بیبهره از آن امتیاز باشند.
جهان امروزی با عدالت فرسنگها فاصله دارد و مدعیان حقوق بشر خود بزرگترین ناقضان اصل عدالت اجتماعی هستند که به دروغ شعار حقوق بشری سر میدهند و جامعه اسلامی میتواند و باید در برابر چنین مدعیان دروغینی بایستند و با افتخار به داشتن الگوهای موفقی همچون امام علی (ع) به اجرای عدالت اجتماعی بپردازد و با بیعدالتی مبارزهای همهجانبه داشته باشد.
پیامبر خدا (ص) در باب مقام امام علی (ع) میفرمایند: سرلوحه اعمال مومن محبت علی بن ابیطالب است.
توجه به شخصیت گرانقدر امام علی (ع) و الگوپذیری از رفتار آن حضرت میتواند موتور محرکه و انگیزه قوی و خوبی برای افرادی باشد که قصد تغییر در رفتار خود را دارند، در واقع امیرالمومنین (ع) بهترین الگو برای جامعهای است که میخواهد عدالت محوری را سرلوحه کارهای خود قرار دهد و هم در رفتارهای شخصی و هم اجتماعی بهترین شیوه، روش و منش اجتماعی در سیره امام علی (ع) نهفته است و میتواند بهترین الگوی موفق در رفتار افراد باشد.
عدالت خواهی حضرت علی(ع) موجب شده است كه آزادی خواهان جهان از او به عنوان الگوی عدالت ياد كنند، عدالت امام كه بيشتر در دوران حكومت بروز می كند، در نحوه گزينش حكومت، تقسيم بيت المال و حمايت از محرومان است؛ همگی حكايت از عدالت گرايی امام دارد.
حضرت علی (ع) صادقترین سیاستمدار:
حضرت علی (ع)درعرصه سیاست اداری و سازمانی یکی از بهترین روشها را به کار میبردند گرچه این نکته و ذهنیت در فرهنگ و عرف جهانی رایج شده که سیاست مداران را نیرنگ بازان معرفی میکنند و دلیل این مساله به نوع عملکرد آنها برمی گردد اما باید توجه کرد سیاست به معنای حقیقی عبارت است از تدبیر هم در حوزه زندگی فردی و هم اجتماعی معنا یابد، علی (ع) همیشه در عرصه سیاست، انسانی صادق است و با صداقت در این عرصه ظهور مییابند.
پایبندی به حق و قانون از دیگر ویژگیهای آن حضرت است؛ ایشان از قانون الهی و حق هرگز عدول نکردند، همچنین در حوزه سیاست اداری در اجرای قانون هرگز سستی و مداهنه به خود راه نمیدادند و سعی میکردند قانون را به طور کامل اجرا و مدیرانی شایسته بر مسئولیتهای اجتماعی بگمارند از سوی دیگر نظارت اجتماعی را هرگز از یاد نمیبرد به ویژه نسبت به عملکرد مدیران اهتمام جدی دارد که میتواند در نظام اجتماعی برای مدیران به عنوان درس جدی مورد توجه باشد.
علی (ع) در عرصه اقتصادی یک فعال در راستای رشد و توسعه اجتماعی است، درسیاست گذاریهای اقتصادی در حوزههای مختلف کار، عمران و آبادانی، صنعت و تجارت، نظات بربازار ونظارت برخانواردربرخورداریهای اقتصادی را از یاد نمیبردند و پیوسته به این مسائل مهم توجه دارد ونسبت به نیازهای ضروری جامعه اهتمام جدی دارد این نکته نیزدرخورتوجه است مخصوصاً نسبت به نظارت برخانواده ورعایت عدالت در این عرصهها و
"جرج جرداق" دانشمند مسیحی میگوید؛ اگر به دنبال صدای عدالت انسانی هستید به علی توجه کنید، علی (ع) در همین راستا دستورهای اکید و در همه عرصهها حضور جدی دارد و این حقیقت در سیره عملی و نامههای وی در عرصه اقتصاد و مدیریت نظام اجتماعی به ویژه در منشور مدیریتی آن حضرت که به مالک اشتر نوشتهاند به وضوح مشاهده میشود.
در عرصه سیاست اجتماعی نسبت به مردم مهربان بودند و سعی میکردند ازستم به مردم جلوگیری کنند و ارتباط با مردم را سرلوحه کار خود قرار میدادند الگو بودن در سیاست قضائی، عرصه امنیت اجتماعی و در حوزههای زندگی حضرت امیر نیز در خور بررسی است، در عرصه سیاستهای مدیریتی امروزه زندگی و سیره حضرت (ع) در حوزه اجرا و قضا درس آموز است.
در شرایط اجتماعی که اکنون در آن هستیم به ویژه با توجه به شیوع بیماری کرونا سخنانی از حضرت علی (ع) نقل میکنیم مبنی بر اینکه دشواریها جز با شکیبایی از میان نمیرود همچنین امام علی (ع) فرمودند پیوسته بر صبر و شکیبایی پیشه کنید زیرا کسی که اهل شکیبایی و صبر باشد، محنت و سختی بر او آسان خواهد شد امیدواریم مردم این سخنان را در شرایطی کنونی اجتماع به عنوان تابلویی پیش روی خود قرار دهند و آن را آویزه گوش خود کنند تا دشواریها را بهتر برای خود هموار کنند.
نگارنده : سرهنگ سید جعفر ساداتی معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی مازندران