"آییههای صادق"
دانش فیزیک "آینه" ها را در قالب سه عنوان تقسیم بندی کرده است. آینه تخت، آینه مقعر یا کاو و آینه محدب یا کوژ
آینهها تصویری از آنچه را که در برابرشان قرار میگیرد، به صورت مجازی بازتاب میدهند. اما آنچه آنها را از هم متمایز میسازد اندازه این تصویرهاست.
در آینههای "تخت" که به "آینه صادق" هم نامیده میشوند، تصاویر هم اندازه و برابر اجسامی ست که در مقابل آن قرار میگیرند. آینههای مقعر (کاو) ، اشیاء را بزرگتر از اندازه واقعیشان منعکس مینماید و نیز در آینههای محدب(کوژ) تصاویر کوچکتر از آن چیزیست که بر آنها تابیده میشوند.
"رسانه ها" در جامعه مدنی و "خبرنگاران" به عنوان کنشگران این عرصه به مثابه آینههایی هستند که تصویری از وضعیت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی را به جامعه ارائه مینمایند. اگر با تعبیر آقای دکتر رنانی نظامهای سیاسی را بر اساس نسبتشان با توسعه، به سه دسته "توسعه خواه"، "توسعه باز" و "توسعه خوار" تقسیم کنیم، هر کدام از آنان بر حسب نوع مناسبت و ارتباطی که با جامعه مدنی و از جمله "رسانه ها" و "خبرنگار" برقرار میکنند رفتارهای متفاوتی از خود بروز میدهند.
در دولتهای "توسعه باز" و "توسعه خوار" که همواره رشد و میدان گرفتن "جامعه مدنی" را "رقیب" یا خطری برای خود میدانند، نه تنها بسترهای لازم را برای استقرار و تکثیر آینههای "تخت" و "صادق" فراهم نمیآورند بلکه در مسیر کارکردهای شفاف و روشن آن، انواع موانع و مضایق را ایجاد میکنند.
نظامهای از نوع پیشگفته دوست دارند موفقیتها و کامیابیها و عملکردها بزرگتر و بیشتر از آنچه که هستند، بازتاب داده شوند و ضعفها و نقصها و سوء تصمیمها و رفتارها به همان اندازه که مینمایند، به تصویر کشیده نشوند.
واضح و مبرهن است که واداشتن "رسانهها" و "خبرنگاران" به بزرگ نمایی کارهای کوچک و اقدامات کم فایده و بدتر از آن تولید و انعکاس کارهای نکرده و نیز بازداشتن آنان از ارائه و نمایش مناسب نقصها و ضعفها و برنتابیدن نقد و انتقاد نه تنها مصالح و منافع کشور و ملت را تامین نمیکند که به زیان همان دولتهای کمتحمل هم منجر خواهد شد.
اما در نظامهای توسعه یافته یا توسعه خواه، جامعه مدنی به عنوان "نهاد واسط" از موقعیت و منزلت شایستهای برخوردار است.
رسانه¬ها و خبرنگاران نه تنها "خطری" برای دولتها تلقی نمی شود، که "رقیب" آنها هم به حساب نمیآیند. بلکه آنها در فضای دموکراتیک با نظارت و نقد به فرآیند اصلاح و
کمال بخشی به تصمیمسازی های نظام های سیاسی یاری می رسانند.
"نقد" از لوازم و اقتضائات رسانه و خبرنگار است. اگر آنها را از این ابزار موثر محروم کنیم کارکرد ذاتیشان بیاثر خواهد ماند.
البته پیداست که نقد و انتقاد هم بر پایه اداب و مناسباتی قوام میگیرند. اخلاق، ادب، انصاف و قانون و پرهیز از تخریب، تهمت و افتراء ازجمله اموریاند که باید پیوسته در "نقد" مورد ملاحظه قرار گیرند. آنجا که پای حیثیت شخصی، حریم خصوصی و اعتبار و آبروی اشخاص در میان است مجاز نیستیم آنها را چون "آینه تخت" بازتاب دهیم. دین، آیین و فرهنگ ، ما را از افتادن در این وادی نهی و منع کرده است. اگر در ادبیات ما "آینه" از نظر اخلاقی مورد مذمت قرار گرفت تنها در همین محدوده است.
چشم فرو بستهای از عیب خویش عیب کسان را شده آینه پیش
عیب نویسی مکن آینه وار تا نشوی از نفسی عیب دار
"نظامی گنجوی"
اما کارکرد مدرن رسانهها در جامعه مدنی که به مثابه امر به معروف و نهی از منکر عمل میکنند، نقد سازنده و به اندازه، به قصد تصحیح برنامهها، تصمیمسازیها و رفتار حکمرانان است.
و سخن آخر، نسبت رسانههای مستقل و آزاد با مصالح و منافع ملی است که در تمامی نظام های پیشرفته و توسعه یافته به آن اهتمام میشود.
به باور این قلم، میتوان آن را با نسبت "آزادی" و "استقلال" و تمامیت ارضی کشور همانند دانست که به تصریح اصل نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی، به استقلال و تمامیت ارضی کمترین خدشهای وارد کند و متقابلا هیچ مقامی هم حق ندراد به بهانه حفظ استقلال و تمامیت ارضی آزادیهای مشروع را هر چند با وضع قوانین سلب کند.
روز خبرنگار بر تمامی آنانی که در راه عزت و اعتلای میهن و بسط عدالت و آزادی به دور از نام و نان کوشش می نمایند مبارک و یاد شهیدان سرفراز این عرصه گرامی باد.
منبع:مازند مجلس